Οι ηγέτες της Ευρώπης πραγματοποίησαν
την πρώτη σύνοδο κορυφής σε 43 χρόνια χωρίς τη Βρετανία και κινήθηκαν γρήγορα
σε μια προσπάθεια να πάρουν τον έλεγχο σε αυτό που χαρακτήρισαν - με
διπλωματική γλώσσα- ως "νέα κατάσταση" που αντιμετωπίζει η ήπειρος.
Η συνάντηση
ήρθε μετά από ένα δείπνο την Τρίτη το βράδυ με τον Βρετανό πρωθυπουργό Ντέιβιντ
Κάμερον, κατά την οποία το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ είπαν ουσιαστικά το
«αντίο», συμφωνώντας ότι η απόφαση των βρετανών ψηφοφόρων στο δημοψήφισμα της
περασμένης εβδομάδας πρέπει να γίνει σεβαστή.
Η σημερινή
αποστολή ήταν το υπόλοιπο μπλοκ να προχωρήσει - και να δείξει ότι είχε λάβει το
μήνυμα από τους βρετανούς ψηφοφόρους. «Υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι στην
Ευρώπη που είναι δυσαρεστημένοι με την τρέχουσα κατάσταση και οι οποίοι
περιμένουν από εμάς να κάνουμε κάτι καλύτερο", δήλωσε ο Πρόεδρος του
Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ στους δημοσιογράφους μετά τη λήξη της
συνεδρίασης.
Αυτός και ο
Πρόεδρος της Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ είπαν ότι η Βρετανία έπρεπε να κάνει
την επόμενη κίνηση στο ιστορικό διαζύγιο, κοινοποιώντας επισήμως στην ΕΕ την
απόφασή της να φύγει. Μέχρι τότε, όπως είπαν, δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν
διαπραγματεύσεις για οποιεσδήποτε μελλοντικές σχέσεις μεταξύ της Βρετανίας και
της ΕΕ. Ενώ η ΕΕ ήθελε να έχει το Ηνωμένο Βασίλειο ως «στενό εταίρο στο εγγύς
μέλλον» είπε ο Τουσκ, η Βρετανία θα πρέπει να παίξει με τους κανόνες.
Ο Τουσκ δήλωσε
ότι οι ηγέτες "κατέστησαν σαφές» ότι η πρόσβαση στην ενιαία αγορά της ΕΕ
για τη Βρετανία εξαρτάται από το σεβασμό των θεμελιωδών αρχών της ΕΕ -
συμπεριλαμβανομένης της ελεύθερης κυκλοφορίας των ατόμων και των εργαζομένων,
ένα σημαντικό ζήτημα στην εκστρατεία του Brexit. Και πρόσθεσε: «Δεν θα υπάρξει
ενιαία αγορά à la carte». Η ρητορική από όλες τις πλευρές συνέχισε να θυμίζει
τη μεταφορά για το τέλος ενός γάμου.
«Δεν αφορά
αυτόν σήμερα», δήλωσε η πρόεδρος της Λιθουανίας, Ντάλια Γκριμπαουσκάιτε,
αναφερόμενη στον Κάμερον, καθώς έφτανε στη συνεδρίαση. «Σήμερα αφορά εμάς». Ο
Βέλγος
πρωθυπουργός Σαρλ Μισέλ δήλωσε ότι το δημοψήφισμα του Ηνωμένου Βασιλείου έδειξε
ότι οι ηγέτες της ΕΕ πρέπει να σταματήσουν να κατηγορούν την ΕΕ όταν τα
πράγματα πάνε στραβά. «Διαφορετικά», είπε ο Μισέλ», «δεν θα πρέπει να είμαστε
έκπληκτοι για την άνοδο του λαϊκισμού στην Ευρώπη».
Οι ηγέτες των 27 εθνών που
θα παραμείνουν στην ΕΕ προσπάθησαν να κάνουν μια επίδειξη αλληλεγγύης, κάνοντας
γρήγορες κινήσεις. Εξέδωσαν μια σύντομη δήλωση, λέγοντας ότι είχαν αποδεχτεί
την απόφαση της Βρετανίας με «λύπη». Αλλά απαίτησαν επίσης η διαδικασία του
διαζυγίου να κινηθεί με έναν «ομαλό τρόπο» για τον τερματισμό της αβεβαιότητας
που αντιμετωπίζουν οι παγκόσμιες αγορές.
«'Ελεγχος πραγματικότητας»
Αλλά η κύρια
εστίαση ήταν στο τι σχεδιάζεται για το υπόλοιπο μπλοκ. «Είμαστε αποφασισμένοι
να παραμείνουμε ενωμένοι και να εργαστούμε στο πλαίσιο της ΕΕ για την
αντιμετώπιση των προκλήσεων του 21ου αιώνα», ανέφερε η δήλωση επτά σημείων.
Όντας σε εγρήγορση σχετικά με το πρωτόκολλο, οι αξιωματούχοι της ΕΕ φρόντισαν
να χαρακτηρίσουν τη σύνοδο μια «άτυπη συνάντηση» και όχι μια επίσημη σύνοδο
κορυφής, γιατί η Βρετανία εξακολουθεί να είναι τεχνικά μέλος.
Η συνάντηση
χαρακτηρίσθηκε από τον Τουσκ ως η έναρξη μιας μακράς διαδικασίας και οι ηγέτες
συμφώνησαν να ξεκινήσουν έναν «πολιτικό προβληματισμό για το μέλλον». Θα
μπορούσε να είναι μια δύσκολη διαδικασία επούλωσης, είπαν μερικοί ηγέτες. «Όσον
αφορά εμάς τους σοσιαλδημοκράτες, νομίζω ότι χρειαζόμαστε έναν έλεγχο της
πραγματικότητας», δήλωσε ο πρωθυπουργός της Μάλτας, Τζόζεφ Μούσκατ. «Όπως και
στην περίπτωση των συντηρητικών δυνάμεων στην Ευρώπη, τα περισσότερα από τα
κόμματά μας έχουν καταλήξει να γίνονται αντιληπτά ως ελίτ, να είναι εκεί για
όλους εκτός από το εκλογικό μας σώμα, για όλους εκτός από τον λαό και να
κατηγορούν τους ανθρώπους που ανησυχούν για τη μετανάστευση ότι είναι
ρατσιστές».
Οι ηγέτες
υποσχέθηκαν να επανεξετάσουν το θέμα στη σύνοδο κορυφής στη Σλοβακία το
Σεπτέμβριο. Η απόφαση να συναντηθούν εκτός των Βρυξελλών είχε ως στόχο να
στείλει το μήνυμα ότι οι ηγέτες και οι αξιωματούχοι της ΕΕ ενδέχεται να
χρειαστεί να βγαίνουν εκτός πιο συχνά. Θα μπορούσε επίσης να σημάνει ότι θα
πρέπει να δοθεί περισσότερος λόγος στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης σε θέματα
που είναι παραδοσιακά ο τομέας των βασικών ευρωπαϊκών δυνάμεων, όπως η Γαλλία,
η Γερμανία και η Ιταλία.
Ο φόβος δεν έχει αποτέλεσμα
Η Σλοβακία, της
οποίας οι θέσεις για τις μεταναστευτικές πολιτικές της Ευρώπης έχουν αποκλίνει
αισθητά από εκείνες της Επιτροπής και των δυτικών ευρωπαϊκών δυνάμεων, θα
αναλάβει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ την επόμενη εβδομάδα.
Ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ χαρακτήρισε τη συνάντηση ένα «νέο ξεκίνημα»
και είπε ότι «η Ευρώπη πρέπει να δείξει την σταθερότητα, την αλληλεγγύη της,
την ικανότητά της να προτείνει πρωτοβουλίες για και με τους Ευρωπαίους».
Υπήρχαν
ενδείξεις ότι το κοινό μήνυμα της Τετάρτης συγκαλύπτει τις διαφορές για το πώς
να προχωρήσουν. Ορισμένες χώρες, υπό την ηγεσία της Γαλλίας, της Γερμανίας και
της Ιταλίας, προωθούν μια μεγαλύτερη ολοκλήρωση μεταξύ των χωρών της ΕΕ, ενώ
άλλες - κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη- είπαν ότι υπάρχει ανάγκη να προσχωρήσουν
αργά. «Χτίζοντας μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, είναι το τέλος της Ευρώπης»,
δήλωσε η Πρωθυπουργός της Πολωνίας Μπεάτα Σίντλο.
«Αν οι πολιτικοί αισθάνονται
έντονα για την ενότητα, και αυτό αφορά και τις 27 χώρες, θα πρέπει να
απαλλαγούμε από την ιδέα μιας Ευρώπης πολλών ταχυτήτων ή την έννοια των ελίτ».
Και πρόσθεσε: «Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα από τους ευρωσκεπτικιστές στην
Πολωνία, τη Σλοβακία, την Ουγγαρία ή την Τσεχική Δημοκρατία. Σήμερα τα
προβλήματα είναι στην παλιά Ένωση».
Η ώθηση Τετάρτη
ήταν να τονίσουν τις θετικές πτυχές της Ένωσης - την παροχή της ειρήνης και της
σταθερότητας - χωρίς να αυξήσουν τις ανησυχίες για όσους έχουν επιφυλάξεις για
βαθύτερη, πιο γρήγορα ολοκλήρωση. «Δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούμε μόνο το φόβο
για να πείσουμε για ‘περισσότερη Ευρώπη’», είπε ένας Γάλλος αξιωματούχος κατά
τη σύνοδο κορυφής. «Αυτό δεν λειτούργησε στη Βρετανία και πρέπει να αφορά αυτό
που η Ευρώπη κάνει σωστά και πώς μπορεί να είναι θετικό για τους ανθρώπους».
Σε ένα blog
post την Τετάρτη, ο Λιθουανός Ευρωπαίος Επίτροπος για την υγεία και την
ασφάλεια των τροφίμων, Βιτένις Αντριουκαΐτις, είπε ότι ήταν καιρός οι χώρες να
αρχίσουν την εξεύρεση τρόπων για να καθορίσουν την ΕΕ και να σταματήσουν «την κακοφωνία
και τις συνεχείς κατηγορίες κατά των Βρυξελλών».
