Εκτός ελαχίστων
εξαιρέσεων οι κυβερνητικοί ανασχηματισμοί της μεταπολίτευσης
σηματοδοτούσαν την αρχή του τέλους μιας κυβέρνησης. Ο Γ. Α. Παπανδρέου έκανε
ανασχηματισμό το καλοκαίρι του 2011 και στα μέσα Φθινοπώρου πρωθυπουργός ήταν ο
Λ. Παπαδήμος. Σε 12 μήνες είχαν γίνει δυο εκλογικές αναμετρήσεις και το ΠΑΣΟΚ
συρρικνώθηκε από 44% το 2009, στο 12% το 2012 και στις επόμενες εκλογές του
2015 στο 5%.
Ο
ανασχηματισμός του Α. Σαμαρά έγινε το καλοκαίρι του 2014 μετά τις ευρωεκλογές
που άφησαν να διαφανεί η ηγεμονία του ΣΥΡΙΖΑ. Σε 6 μήνες έχασε τις εκλογές...
Οι
πολιτικοί ισχυρίζονται πως κάνουν τους ανασχηματισμούς προκειμένου να
βελτιώσουν την απόδοση της κυβέρνησης. Οι ανασχηματισμοί γίνονται για τον ίδιο
λόγο που οι καταστηματάρχες κάνουν τις ανακαινίσεις. Για να
επαναπροσελκύσουν την πελατεία που σταμάτησε να πηγαίνει στο μαγαζί,
επειδή βρήκε μύγες στη σούπα και κατσαρίδες στις σαλάτες.
Η
κυβέρνηση του κ. Τσίπρα πνέει τα λοίσθια γιατί η οικονομία πνέει τα λοίσθια και
γιατί μια μεγάλη μερίδα των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ (πέραν των υπολοίπων) νιώθει
πως εξαπατήθηκε και νιώθει οργισμένη και θυμωμένη.
Οι
βασικές παρατηρήσεις στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του ανασχηματισμού που
ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα και η σημασία τους είναι οι παρακάτω:
Μνημονιακή
προσήλωση...
Στο
Υπουργείο Οικονομικών που είναι και αυτό που φέρει το κύριο βάρος της
διαπραγμάτευσης, παρέμειναν οι κ. Τσακαλώτος και Χουλιαράκης και απομακρύνθηκε
ο κ. Αλεξιάδης. Ο κ. Αλεξιάδης είναι από τους ελάχιστους σε αυτήν την κυβέρνηση
που πέτυχε τους μετρήσιμους στόχους που είχαν τεθεί σε σχέση με τα έσοδα.
Η
παραμονή των δύο πρώτων αποκαλύπτει την επιμονή της κυβέρνησης στην πιστή
εφαρμογή του τρίτου μνημονίου, με βάση την πεποίθηση πως κάποια υπόσχεση
για το χρέος και η πιθανότητα συμμετοχής των ελληνικών τραπεζών στην ποσοτική
χαλάρωση, θα βοηθήσουν την οικονομία στην επιστροφή στην ανάπτυξη.
Αυτό
σημαίνει πως στην κυβέρνηση επικράτησε η άποψη της εξάντλησης της τετραετίας
και όχι των πρόωρων εκλογών. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως μπορούν να τις
αποφύγουν όταν σε δύο μήνες η κατάσταση στην οικονομία δεν θα έχει βελτιωθεί
και η φθορά της κυβέρνησης θα αποτελεί παράδειγμα για επιστημονική μελέτη.
Ανάπτυξη...
Η
έλευση των κ. Παπαδημητρίου, Χαρίτση, Πιτσιόρλα στο Υπουργείο Ανάπτυξης,
αποτελεί ερωτηματικό για τον πρώτο και θετικό μήνυμα για τους δύο επόμενους.
Ενδεχομένως
η επιστράτευση του κ. Παπαδημητρίου που έχει προσβάσεις σε κύκλους της
αριστερής πτέρυγας του Δημοκρατικού Κόμματος στις ΗΠΑ να αποτελεί πρόθεση
επίδειξης κάποιων σημειολογικών μηνυμάτων. Η πιθανότητα ένας Αμερικανός
αριστερός ακαδημαϊκός να αντεπεξέλθει της ελληνικής διοικητικής πραγματικότητας
είναι μηδαμινή.
Παρ΄
όλα αυτά το πνεύμα που έγιναν οι επιλογές αποκαλύπτει θετικό προσανατολισμό
κυρίως στην επιλογή του κ. Πιτσιόρλα που είναι από τους ελάχιστους αυτής της
κυβέρνησης που έχουν να επιδείξουν θετικό έργο, σε σχέση με τις
ιδιωτικοποιήσεις.
Αριστερές
εκκαθαρίσεις...
Η
απομάκρυνση του κ. Σκουρλέτη από την κομβική θέση του Υπουργείου Ενεργείας
αποτελεί επίσης άλλο ένα μήνυμα υποταγής στους δανειστές που δεν έβλεπαν με
θετικό μάτι τις "αλχημείες" του για την παραμονή της μεγαλύτερης
επιχείρησης της χώρας, της ΔΕΗ υπό κρατικό έλεγχο.
Βέβαια,
αποτελεί ερώτημα αν η κατάσταση στη ΔΕΗ που βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού
μπορεί να διορθωθεί. Για να υπάρξει ένα νέο σχέδιο για τη ΔΕΗ θα χρειαστούν
μερικοί μήνες και για να υλοποιηθεί περισσότεροι και δεν είναι βέβαιο πως η
εταιρεία αντέχει όπως επίσης δεν είναι γνωστή και η ταχύτητα του κ. Σταθάκη.
Άλλοι
που εκκαθαρίστηκαν για τις αριστερές τους απόψεις ήταν ο κ. Δρίτσας και ο κ.
Φίλης. Ο πρώτος προς ικανοποίηση των δανειστών και ο δεύτερος της
εκκλησίας.
Περίπτωση Φίλη...
Στην
περίπτωση του κ. Φίλη ο κ. Τσίπρας δεν κράτησε ούτε τα προσχήματα. Λίγες μέρες
νωρίτερα ο Αρχιεπίσκοπος είχε μιλήσει με προσβλητικούς χαρακτηρισμούς για τον
υπουργό παιδείας. Η θέση του υπουργού είναι ένα θεσμός του πολιτεύματος και
απαιτεί σεβασμό ακόμη και όταν διαφωνεί κάποιος σε επιμέρους ζητήματα ή
συνολικά.
Ο
πρωθυπουργός οφείλει να υπερασπίζεται τις επιλογές του και τους διακριτούς
ρόλους της κυβέρνησης που έχει την ευθύνη της διακυβέρνησης της χώρας με την
εκκλησία, της οποίας οι αρμοδιότητες και η εξουσία βρίσκονται σε άλλα πεδία,
πέραν της πολιτικής και της παιδείας.
Με
τον κ. Φίλη και τις επιλογές του στην παιδεία μπορεί να διαφωνεί κάποιος
οριζοντίως και καθέτως. Αυτό δεν σημαίνει πως δικαιούται ο Αρχιεπίσκοπος, ο
Πρόεδρος της Δημοκρατίας ή ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου ή ο Αρχηγός της
Αστυνομίας Πόλεων να έχει λόγο στο ποιος υπουργός θα μείνει, ποιος θα φύγει και
τι θα περιέχουν τα σχολικά βιβλία.
Η
εκκλησία διαθέτει μεγάλη περιουσία και ισχυρή επιρροή στη χώρα μας. Ίσως την
ισχυρότερη δύναμη επιρροής από κάθε άλλη ανεπτυγμένη χώρα. Λίγες μέρες νωρίτερα
είχε γίνει γνωστό πως ο επικεφαλής των ΑΝΕΛ είχε δηλώσει πως είχε θέσει τη
στήριξη του κόμματός του στην κυβέρνηση στη διάθεση του Αρχιεπισκόπου.
Ποτέ
άλλοτε Πρωθυπουργός, ούτε του πλέον συντηρητικού κόμματος δεν έχει δεχτεί
τέτοιου είδους παρεμβάσεις. Η στάση του κ. Τσίπρα αποτελεί όνειδος όχι μόνο για
την Αριστερά αλλά και για την πολιτική ιστορία της χώρας.
Το σύνδρομο της
Στοκχόλμης
Το
σύνδρομο της Στοκχόλμης είναι η κατάσταση όπου οι όμηροι εκφράζουν συμπάθεια
και συμπόνοια και έχουν θετικά συναισθήματα προς τους απαγωγείς τους, μερικές
φορές σε σημείο που να τους υπερασπίζονται και να ταυτίζονται μαζί τους.
Ο
ανασχηματισμός του κ. Τσίπρα την εβδομάδα που πέρασε εμφανίζει χαρακτηριστικά
του Συνδρόμου της Στοκχόλμης της κυβέρνησης απέναντι στους δανειστές και την
εκκλησία, δυο φορείς με τους οποίους ο ΣΥΡΙΖΑ και ο πρωθυπουργός πριν
καταλάβουν την εξουσία, εξέφραζαν βαθιές αντιθέσεις και επιθετική ρητορική.
Από
πολιτική σκοπιά ο ανασχηματισμός αποκαλύπτει πως στην κυβέρνηση πιστεύουν πως η
οικονομία θα ανακάμψει και αυτό θα τους εξασφαλίσει την παραμονή στην εξουσία
και την εξάντληση της τετραετίας.
Το
πιθανότερο σενάριο για την οικονομία είναι η ύφεση να συνεχιστεί ή η ανάπτυξη
το 2017 να είναι ιδιαίτερα ασθενική. Μόνο αυτό αρκεί για να αναγκάσει την
κυβέρνηση να πάει σε πρόωρες εκλογές.
Ακόμη
όμως και αν επιβεβαιώνονταν το σενάριο για οικονομική ανάπτυξη, τίποτα δεν
εγγυάται την επούλωση της φθοράς της κυβέρνησης. Για να φανούν στην τσέπη του
μέσου πολίτη οι θετικές επιπτώσεις, θα χρειαστούν χρόνια επιθετικής ανάπτυξης.
Ας μην ξεχνάμε πως αυτό που επιδιώκει ο κ. Τσίπρας τους επόμενους μήνες, να
βγει στις αγορές και να πετύχει θετική μεταβολή του ΑΕΠ, οι κ. Σαμαράς, Βενιζέλος
το είχαν πετύχει το 2014. Αυτό όμως δεν τους βοήθησε να μην χάσουν τις εκλογές.
Υπάρχει
ένα κύκλος έλξης και απώθησης στη σχέση της κοινής γνώμης με τους πολιτικούς. Ο
κ. Τσίπρας βρίσκεται μετά τη βίαιη έλξη των τελευταίων χρόνων, να έχει περάσει
στη φάση της βίαιης απώθησης από αυτούς που τον εμπιστεύθηκαν και
εξαπατήθηκαν. Ανάλογη κατάσταση με την κοινή γνώμη πέρασε ο Γ. Παπανδρέου
τα τελευταία χρόνια. Στην περίπτωση του κ. Τσίπρα η απώθηση θα είναι ισχυρότερη
γιατί και οι διαψεύσεις ήταν περισσότερες και η εξαπάτηση μεγαλύτερη.
Το
πιθανότερο είναι ο ανασχηματισμός του κ. Τσίπρα να δημιουργήσει περισσότερα
προβλήματα απ’ όσα θα λύσει. Σε μια εβδομάδα από σήμερα κανείς δεν θα τον
θυμάται, εκτός από αυτούς που έχασαν τη θέση τους ή αυτούς που προσδοκούσαν αλλά
δεν υπουργοποιήθηκαν.
Το
βασικό σενάριο παραμένει πως η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να καταφύγει σε πρόωρες
εκλογές. Ο ανασχηματισμός μάλλον τις προσδιορίζει στους επόμενους μήνες.
2) Φιλικότητα προς επιχειρείν…
Αγαπητέ
κ. Στούπα,
Διαβάζω
καθημερινά την αρθρογραφία της ιστοσελίδας σας και συχνά γίνεται σύγκριση της
Ελλάδας με τις λοιπές Βαλκανικές χώρες, παλαιότερα χάριν αστεϊσμού και όλο και
πιο πρόσφατα ως σκληρή πραγματικότητα. Στο πλαίσιο έρευνάς μου για άλλο θέμα
έπεσα πάνω στην πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Τράπεζας για τη μέτρηση φιλικότητας
προς το επιχειρείν, που φυσικά αποτελεί βασικό δείκτη προσέλκυσης επενδύσεων.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα Ιουνίου 2016
η χώρα μας βρίσκεται στην 61η θέση πίσω από όλες τις γειτονικές μας χώρες (-ΜΗ
ΜΕΛΗ ΕΕ -Κόσοβο 60η, Αλβανία 58η, Μαυροβούνιο 51η, Σερβία 47η, Μολδαβία
44η,) (-ΜΕΛΗ ΕΕ- Κροατία 43η, Βουλγαρία 39η και Ρουμανία 36η). Τα
αποτελέσματα αυτά ενσωματώνονται στην ετήσια έκθεση που δημοσιεύθηκε στις 25/10/2016. Πιθανότατα να το
γνωρίζετε ήδη, απλά ήθελα να μοιραστώ τη δυσάρεστη αυτή επιβεβαίωση που στερεί
από τη χώρα μας κάθε δυνατότητα επενδυτικού ανταγωνισμού, ακόμα και σε αυτό το
στενά περιφερειακό επίπεδο, περιορίζοντας έτσι δραματικά τις προοπτικές μας...
Με
εκτίμηση.
Α.
Ρήγας
