O κόσμος έχει μπερδευτεί. Θα έχουμε κι άλλα μέτρα;
Θα υπάρξει και τέταρτο μνημόνιο; Θα δεινοπαθήσει ο κόσμος άμεσα ή θα φορτωθούν
οι επόμενες γενιές με απίστευτα βάρη που είναι δεδομένο ότι θα οδηγήσουν σε νέα
μαζική έξοδο από τη χώρα των νέων;
Επικρατεί μια θολούρα σχετικά με το τι θα συμβεί
από εδώ και στο εξής και με ημερομηνία – ορόσημο την 5η Δεκεμβρίου.
Το αν θα πει ο Ομπάμα ότι η Ελλάδα δικαιούται ελάφρυνσης του χρέους έχει λίγη
σημασία. Σημασία έχει μεγαλύτερη τι αποφασίζεται στις υπόγειες, παρασκηνιακές
διαβουλεύσεις μεταξύ Ευρώπης και ΔΝΤ και αν τελικά θα επικρατήσει η γραμμή
Σόιμπλε ότι δηλαδή το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο και δεν χρειάζεται ρύθμιση.
Είναι καιρός, λοιπόν, να πούμε ορισμένες αλήθειες.
Το πρώτο είναι ότι η κυβέρνηση εγκλωβίστηκε ανοήτως
στην άποψη ότι εδώ και τώρα πρέπει να υπάρξει συνολική και μακροπρόθεσμη λύση
για το χρέος. Όταν μάλιστα η ίδια τον περασμένο Μάιο είχε υπογράψει τα τρία
στάδια, βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα. Αντί να κυνηγήσει το πρώτο
στάδιο που είναι ιδιαίτερα σημαντικό, έκανε μαγκιές και προκαλούσε τους
δανειστές χωρίς να πετύχει τίποτε.
Το δεύτερο σημείο είναι ότι το ΔΝΤ άλλαξε στάση,
ήρθε πιο κοντά στη γραμμή Σόιμπλε και δεν επιμένει στη συνολική διευθέτηση του
χρέους. Συμφωνεί δηλαδή σε μέτρα βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα κι αν μετά από πέντε
– έξι χρόνια χρειαστούν νέες παρεμβάσεις τότε βλέπουμε. Συμφώνησε δηλαδή με τον
Σόιμπλε ότι δεν χρειάζεται συνολική λύση και με τον τρόπο αυτό η ελληνική
κυβέρνηση έχασε και τον τελευταίο σύμμαχο που είχε για άμεση και μακροπρόθεσμη
λύση στο χρέος. Γι’ αυτό και είναι άνευ σημασίας αυτά που θα πει ο Ομπάμα.
Η όποια απόφαση για τελική λύση στο χρέος
μετατίθεται γι’ αργότερα, αφού όμως, έχουν ληφθεί πολύ σκληρά μέτρα τα οποία θα
μπορούσαν να κωδικοποιηθούν σε ένα νέο, τέταρτο μνημόνιο. Ήδη η τρόικα, και
κυρίως το ΔΝΤ ζητούν:
Την κατάργηση της «προσωπικής διαφοράς» στις
υφιστάμενες κύριες συντάξεις, οι οποίες μετά τον επανυπολογισμό που προβλέπει ο
νόμος Κατρούγκαλου παραμένουν υψηλότερες από τις νέες. Αυτό θα οδηγήσει σε
ισόποση μείωση συντάξεων πάνω από ένα όριο, αρχής γενομένης (το πιθανότερο) το
2019. Ένα μέτρο που αναμένεται να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις σε χιλιάδες
συνταξιούχους. Πάντως, η κυβέρνηση δε φαίνεται να συζητά περαιτέρω μειώσεις.
Τη μείωση του αφορολόγητου ορίου κάτω από το
σημερινό όριο των 8.600 ευρώ και την κατάργηση όλων των φοροαπαλλαγών. Αν
συμβεί αυτό, στο στόχαστρο μπαίνουν πάνω από 3 εκατ. πολίτες που σήμερα έχουν
αφορολόγητο και θα κληθούν να πληρώνουν κάθε χρόνο φόρους,
Την αύξηση του ορίου των ομαδικών απολύσεων στο 10%
του συνόλου των εργαζομένων για τις μεγάλες επιχειρήσεις και την κατάργηση της
δυνατότητας «βέτο» από το Ανώτατο Συμβούλιο Εργασίας. Κι εδώ αναμένεται να
υπάρξουν αντιδράσεις, αν και για κάποιους κύκλους θεωρείται μέση λύση σε σχέση
με την πλήρη κατάργηση του ορίου στις ομαδικές απολύσεις.
Στο τραπέζι έχει μπει εδώ και καιρό και η περίπτωση
των απολύσεων στο Δημόσιο, όσο κι αν η κυβέρνηση το διαψεύδει.
Αυτά και μόνα τους συνθέτουν ένα ζοφερό άμεσο
μέλλον για μισθωτούς και συνταξιούχους και είναι απορίας άξιον πώς η κυβέρνηση
και γενικότερα το πολιτικό σύστημα μπορούν να αντέξουν νέα μείωση στα
εισοδήματα μέσω περικοπών και φόρων.
Όσο για το μέλλον, από το 2018 και μετά, κανείς δεν
ξέρει τι θα γίνει. Υπάρχει το σενάριο μιας συνολικής λύσης που θα προβλέπει
π.χ. επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των χρεών μέχρι το 2080 με γενναίο
κούρεμα. Για να συμβεί αυτό, ωστόσο, η χώρα θα μπει σε διαρκή, πολυετή
δημοσιονομική εποπτεία. Δηλαδή κάθε καλή λύση που θα δίνεται για το χρέος θα
συνοδεύεται και από συγκεκριμένες δεσμεύσεις από την πλευρά της Ελλάδας.
Για να μην πούμε ότι θα πρέπει να ξεπουληθούν
σημαντικά assets, από ακίνητα μέχρι τράπεζες σε ξένους.
Αυτή είναι η αλήθεια και είναι πολύ άσχημη. Ένα
μόνο καλό έχει. Αν στις 5 Δεκεμβρίου αποφασιστεί η βραχυπρόθεσμη λύση στο χρέος
με κάποιες συγκεκριμένες δεσμεύσεις για μελλοντική διευθέτησή του τότε μπορεί η
Ελλάδα να χρησιμοποιήσει την απόφαση σαν «κλειδί» για να ξεκλειδώσει το
πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.
Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ενίσχυση της
ρευστότητας η οποία θα μπορούσε να βελτιώσει και την πραγματική οικονομία. Όλα
βεβαίως υπό προϋποθέσεις γιατί κανείς δεν ξέρει πώς θα αντιδράσει η κοινωνία σε
νέα μέτρα, αν οι νέοι φόροι και οι περικοπές θα αδειάσουν τα ταμεία, αν θα βγει
ο προϋπολογισμός ή αν θα υπάρξει κάποιο… ατύχημα στα εθνικά θέματα ή στην ευρωπαϊκή
ενοποίηση.
Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση υφίσταται δεινή ήττα
σε ότι αφορά το αφήγημά της για μακροπρόθεσμη λύση, αλλά ελπίζει σε αλλαγή του
κλίματος μέχρι το 2017. Αν προλάβει βεβαίως γιατί τα γεγονότα μπορεί να
προλάβουν την ίδια. Με τον Μητσοτάκη να έρχεται, όμως και να αναλαμβάνει τα
ηνία σε μια πολύ δύσκολη συγκυρία. Πόσο θα αντέξει κι αυτός;
Με τις λύσεις που προκρίνονται είναι σίγουρο ότι θα
δούμε ακόμη πολλές… κυβερνήσεις να συγκροτούνται και καμιά να μην στεριώνει. Το
χρέος θα «φάει» πολλούς πρωθυπουργούς και πολιτικούς.
